konuşma dili ne demek?
Konuşma dili, günlük yaşayışta kullanılan ve az farklarla ayrılmış bulunan dil,
günlük konuşmadır. Dünya üzerindeki hemen her dilde "konuşma dili -
yazı dili" özellikleri bulunur. Bir dilde yazılış ile okunuş birbirinden
az ya da çok farklı olabilir.
Türkçe özelliği
Türkçede bulunan konuşma dili ve yazı dili farklılıkları; birincisi
yazılış (yazı dili), ikincisi okunuş (konuşma dili).
- Duyduğum → Duyduum
- Öğretmenim → Öretmenim
- İnşallah → İişallah
- Eğer → Eyer
- Aşağı → Aşaa
- Hakikaten → Hakkaten
- Değil mi ? → Di mi ?
- Yine / Gene → Gine
- Gideceğim → Gidiceem
Konuşma Dili Olarak Türkçe
Türkçe konuşma dili bakımından çeşitli özelliklere sahiptir:
- Genellikle tamamlanmamış (bağımsız
hükümler ya da bağlama göre değer kazanan hükümler ya da
dinleyicinin algısına bırakılan hükümler, eksiltili cümleler, boşluk
/ ara / soluk gösteren üç noktalı yapılar veya işaretleyiciler vb.);
- Cümle yapılarının karıştırılması (kesin sınırları bulunmadan basit
ya da birleşik cümle dizilimleri vb.);
- Tipik olmayan yapıların sık
kullanımı (konu vb.); (1) a. Ömer okula gitti.
(https://en.wikipedia.org/wiki/Topic_and_comment Konu: Ömer, odak:
okula) b. Okula Ömer gitti. (Konu: Okula,
https://en.wikipedia.org/wiki/Focus_(linguistics) odak: Ömer)
(İşsever 2000, s. 8). Örnek bağlamında (b) cümlesi (a) cümlesinden
daha sık kullanılır.
- Bilgi, keyfi parçalar halinde sunulmaz. Yeni ve eski bilgi, konu ve
yorum, odak veya ayrıntı dağılımında kullanıcıya bağlı (pragmatik)
bir temel bulunur. Türkçe konuşma dilinde, cümlede
sonrası konum daha sık kullanılır
(Schröeder, 2002, s. 82).
- Yan yana yerleştirmenin hiyerarşik cümle düzenine göre daha sık
kullanımı (1 Parataksisin
2 hipotaksise karşı
baskınlığı. Sözdizimsel düzlemde konuşma dili unsurlarını süreç
içinde toplayarak ilerler, yazılı dilde ise sözdiziminde sıralayarak
ilerler ve daha iyi bir cümle için sürecin sonunda başa
dönülebilir.);
- Söylem belirteçlerinin daha sık kullanımı (Söylem işaretleyicisi;
işte, şey, yani, haydi, evet, yok vb.); (Yılmaz & Yılmaz (2006),
kipsel belirteçler (görüş bildirenler: ben, bence, bana göre vb.
gerçeklik bildirenler: gerçekten, aslında, belki, tabi vb. nitelik
bildirenler: büyük, iyi, güzel, yanlış vb. (s. 206 - 208).
- Konuşma dilinin tipik iletişimsel işlevi (Sözdizimi dışında kalan
unsurları göstermek veya bağlantı sağlayıcı araçlar olarak örneğin
[[parçalarüstü unsurlar [[tonlama; Demircan (2015), 12 maddede
özetlemiştir: Yüksek perdeden alçak perdeye sekerek düşme ve alçak
perdede uzatma: Yükseeel! Umuuut! Özgeee! (s. 168).
- Zamirlerin daha sık kullanıldığı görülür. Sözdizimindeki unsurlar
arasındaki bağlantıyı sağlayan bağlaçlar yerine konuşmanın
gerçekleştiği bağlamın algısal unsurları, dinleyicinin dünya
bilgisi, sözün ezgisi (bürün, ton, durak,
vb.) bağlantıyı sağlayan unsurlar arasında sayılabilir.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
Orijinal kaynak: konuşma dili. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.
Kategoriler